Het "knipogen" van een koe tijdens de bronst

Soms kan men het verschijnsel waarnemen, dat een koe haar spieren in haar anogenitale streek vlug achter elkaar aanspant en weer ontspant. "Ze knippert met haar anus", "ze knipoogt met haar anus", of "ze blitzt met haar vulva", zegt men dan. Als een koe dat doet, is zij volgens een veterinair in oestrus, ofwel oestrisch. Een veehouder noemt haar dan bronstig. Terwijl een andere veehouder dan zegt dat ze tochtig is. En terwijl nog een andere veehouder haar dan ritsig, of soms zelfs spullig, noemt. Allemaal bedoelen ze dan echter wel precies hetzelfde. Een koe zal in die situatie duidelijk interesse vertonen voor een stier.

Dit verschijnsel wordt over het algemeen als een betrouwbaar tochtigheidsverschijnsel beschouwd. En dat is ook wel juist, mits men dan wel het zo typerende "knipperen" tengevolge van tochtigheid goed weet te onderscheiden van de andere gevallen, waarin een koe weleens haar anusspieren verschillende malen achterelkaar aanspant en ontspant.

Een koe die net heeft ontlast, staat namelijk ook vaak wel gedurende korte tijd met haar anus "te knijpen". Vanwege de korte duur van dit "knijpen" van de koe na de ontlasting, zal men dit over het algemeen gemakkelijk kunnen onderscheiden van het zogenaamde "knipperen" tengevolge van tochtigheid.

En bij een koe die om de een of andere reden pijn aan haar anus heeft, kan men dit verschijnsel ook vaak wel waarnemen. In dat geval is de tijd waarin zij dit doet wel betrekkelijk lang. Maar dan is dit knijpen wel duidelijk beperkt tot het gebied van de anus van de koe. En de frequentie van knijpen is dan duidelijk minder hoog. Een koe kan overigens om uitlopende redenen pijn aan haar anus hebben gekregen. Te denken valt aan een langdurige inseminatiehandeling; een ingrijpend onderzoek door een dierenarts; het uitstulpen van de darmwand tot buiten de anus; een zweer in het gebied van de anus en een scheurtje in de kringspier van de anus. Voor de koe is dit overigens een vervelende pijn.

Een koe die vanwege haar tochtigheid staat te "knijpen", doet dit echter niet alleen met de spieren van haar anus, maar veeleer met al haar spieren in het gebied van de anus en van de vagina. Daardoor onderscheidt zich dit zo typerende "knipogen" van het knijpen van de koe met de kringspier van de anus dat zij om die andere redenen doet. Bovendien, bij een koe die vanwege tochtigheid met haar anus staat te "knipperen", ziet men vaak ook dat zij spontaan haar rug in de lendenstreek laat knikken. Dit knikken (of kantelen) van de wervelkolom in het lendengebied tijdens de bronst, wordt lordose-reflex genoemd. Dit verschijnsel versterkt nog eens de zeggingskracht van het eerst waargenomen verschijnsel van het "knipperen" van de koe met haar anus.

Bij dit alles moet men wel bedenken, dat het niet zo is dat iedere tochtige koe overduidelijk met haar anus staat te "knipperen". Men moet de waarheid dus niet omdraaien. Een koe die dat niet doet, kan best wel tochtig zijn. Was het maar waar dat iedere individuele koe dezelfde tochtigheidsverschijnselen vertoont. En dat ook nog in dezelfde mate. Dan zou de tochtigheidswaarneming voor de veehouders niet zo moeilijk zijn, als die nu wel is.

Soms ziet men dat er luchtbellen voorkomen in het slijm dat uit de vagina van de koe naar buiten loopt. Dit gegeven wordt door sommigen als een betrouwbaar tochtigheidssignaal beschouwd. "Koeien waarbij men dit ziet, zijn beslist tochtig", zegt men dan. Blijkbaar heeft de ervaring van sommige mensen geleerd dat koeien met luchtbellen in het schedeslijm, tochtig zijn. Natuurlijk moet men oppassen met dit soort subtiele waarnemingen. Enige relativering is hierbij beslist wel op zijn plaats. Maar men zal ook moeten oppassen om dit soort waarnemingen te ridiculiseren. Want soms is er toch sprake van een logisch verband tussen dit soort subtiele waarnemingen en de tochtigheid van een koe.

Door vrij snel en frequent met haar spieren in het gebied van haar anus en van haar vulva te knijpen, "hapt" een koe immers wat lucht met haar schaamlippen naar binnen toe. Die lucht komt in de vagina bovenop het schedeslijm terecht. En door de contracties van de spieren van de vaginawand tijdens de tochtigheid, zal die lucht in het schedeslijm terechtkomen. En op het moment dat het schedeslijm door de vulva naar buiten loopt, komt dan vanzelfsprekend ook die lucht, in de vorm van in het schedeslijm aanwezige luchtbellen, naar buiten.

Een verschijnsel wat de subtiele tochtigheidswaarneming van het 'knipogen' nog eens kan versterken, is het verschijnsel dat een tochtige koe soms ook haar staart dusdanig beweegt dat haar vulva toegankelijker wordt. Ze zal dan enerzijds haar staart gaan liften en anderzijds haar staart heen en weer gaan bewegen. Deze effecten zal men kunnen gaan provoceren door het aanraken van haar vulva.

Wilt u meer informatie over rundvee-inseminatie en de vruchtbaarheidsproblematiek? Klik dan HIER voor het openen van de site www.ybema.org