De netelige kwestie van de "zelfbevruchters".

Soms komt het voor dat men bij het uitvoeren van een inseminatie met grote zekerheid gewaar wordt dat een bepaalde koe drachtig is, terwijl dat volgens de veehouder pertinent onmogelijk is. Onmogelijk, omdat er met betrekking daartoe geen kunstmatige inseminatie, of natuurlijke dekking, bij die koe heeft plaatsgevonden. Als inseminator ontdekt men het feit dat de koe drachtig is vaak bij het uitvoeren van de inseminatie. Een dergelijk geval kan zich net zo goed voor doen bij koeien die al eens eerder hebben afgekalfd, als bij jonge koeien die nog niet eerder drachtig zijn geweest.

Als men bij een pink een eerste inseminatie wil gaan uitvoeren, verwacht men vanzelfsprekend niet dat die pink drachtig is. Als dat duidelijk wel het geval blijkt te zijn, verwacht men dat de veehouder een natuurlijke dekking bij die pink heeft laten uitvoeren. Maar als ook dat volgens de veehouder beslist niet het geval is, heeft men te maken met een geval wat volgens de dierenartsen schertsend wel "een zelfbevruchter" wordt genoemd. Koeien die reeds minimaal eenmaal hebben afgekalfd, kunnen ook bij het uitvoeren van de eerste inseminatie reeds drachtig blijken te zijn. Als er ook in een dergelijk geval, volgens de betreffende veehouder, geen natuurlijke dekking heeft plaatsgevonden, is men eveneens geneigd om van "een zelfbevruchter" te gaan spreken. Alhoewel een dergelijk geval minder mysterieus overkomt dan wanneer dit zich voordoet bij jonge pinken. Immers in dit geval zou er sprake kunnen zijn van drachtigheid vanwege een achtergebleven vrucht.

De vraag is vanzelfsprekend: "zijn koeien werkelijk in staat zich zelf te bevruchten?". Alhoewel, in de natuur wel vaker heel vreemde fratsen worden uitgehaald, is het antwoord op die vraag "nee". Maar wat is er in dergelijke gevallen van vermeende zelfbevruchting, ofwel vermeende parthenogenese, dan mogelijkerwijs wel aan de hand? Hoe zou men met enige realiteitszin bijvoorbeeld kunnen verklaren hoe het komt dat een pink geheel onverwacht toch drachtig is kunnen worden?

In de zomerperiode worden pinken dikwijls geweid in een perceel weiland wat ver bij de boerderij vandaan is gelegen. Men heeft daardoor als veehouder niet altijd evengoed in de gaten wat er met die pinken gebeurt. Als de pinken daar worden geweid zonder dat er een stier bij die pinken aanwezig is, kan er normaal gesproken ook geen natuurlijke dekking plaatsvinden. Behalve wanneer een van de buren van die veehouder wel een stier bij zijn pinken, of bij zijn andere koeien heeft lopen. Een dergelijke stier kan dan een frivool bezoekje aan de pinken van de eerstgenoemde veehouder brengen. En de eventuele buurman zal bij ontdekking van dat bezoekje van zijn stier aan die pinken, niet gauw geneigd zijn om daar de eerder genoemde veehouder over te gaan vertellen. Hij zou dan immers met een schadeclaim geconfronteerd kunnen worden.

Maar soms komt het voor dat aan de eigenaar van de zo mysterieus drachtig geworden pink bekend is, dat er in de wijde omgeving geen enkele dekstier aanwezig is. Stel dat geen enkele veehouder in de wijde omgeving gebruik maakt van een dekstier. En stel dat er ook geen inseminatie bij die pink blijkt te hebben plaatsgevonden. Hoe kan in een dergelijk geval dan toch die pink drachtig zijn geworden? Hoe valt een dergelijk geval dan wel te verklaren?..... In een dergelijk geval is er dan vaak sprake geweest van liefdesperikelen tussen die pink en een jong stierkalfje. In uitzonderingsgevallen zijn stierkalveren, al reeds op een leeftijd van een half jaar, zover ontwikkeld dat zij tot dekking en tot bevruchting in staat zijn. Omdat dat fenomeen vrij onbekend is, houdt men met die mogelijkheid vaak geen rekening. Overigens: ook koekalveren kunnen reeds op zeer jonge leeftijd vruchtbaar blijken te zijn. Het zijn natuurlijk grote uitzonderingen, maar het komt wel degelijk voor dat dergelijke kalveren reeds op een leeftijd van 4 maanden drachtig blijken te zijn geworden.

Maar ook pinken of koeien van normaal vruchtbare leeftijd, die de hele winter op stal vastgebonden hebben gestaan, blijken soms op mysterieuze wijze toch drachtig te zijn geworden. Dit ondanks het feit dat er beslist geen sprake is geweest van een dekking door een stier, of door een geslachtsrijp stierkalf. Hoe zijn dergelijke pinken, of koeien, dan toch drachtig kunnen worden? Is er dan toch wel sprake van zelfbevruchting?

Nee, een pink of een koe waarbij de inseminator tijdens het uitvoeren van de eerste inseminatie drachtigheid gewaar wordt, is dan allicht eenmaal eerder reeds geïnsemineerd. Hetzij bedoeld, hetzij onbedoeld. Immers op een eerder tijdstip kan er bij die pink, of bij die koe, een inseminatie hebben plaatsgevonden, waarbij de registratie van die inseminatie achterwege is gebleven. Ook kan de registratie van die inseminatie wel degelijk hebben plaatsgevonden, maar dan met de verkeerde registratiekaart. En dus met het verkeerde diernummer.

Wij als inseminatoren hebben ons de gewoonte eigen gemaakt, om voorafgaande aan het uitvoeren van de inseminatie altijd even te gaan controleren of door de veehouder de juiste registratiekaart van de te insemineren koe aan ons is overhandigd. Vrij frequent blijkt dat er een vergissing in het spel is, en dan moeten wij de veehouder alsnog even om de juiste registratiekaart vragen. Ook komt het voor dat wij wel de juiste registratiekaart van de veehouder hebben gekregen, maar dat de veehouder de verkeerde koe voor inseminatie heeft aangewezen. Vrijwel altijd zal dit soort vergissingen door ons als inseminatoren wel worden ontdekt. En dat is natuurlijk ook erg belangrijk.

Maar ook wij laten vanzelfsprekend wel eens een steekje vallen. En in een dergelijk geval kan er dan bijvoorbeeld een inseminatie plaatsvinden bij een koe die niet geïnsemineerd had moeten worden. Dit gebeurt soms toch, ondanks het feit dat men als inseminator gewend is systematisch dit soort controles uit te voeren. Als men echter een inseminatie bij een verkeerde koe uitvoert, en als die koe toevallig ook nog tochtig is, dan kan een dergelijke koe onbedoeld drachtig worden.

Een drachtige koe wordt normaal gesproken niet tochtig, maar als een veehouder niet in de gaten heeft dat die koe drachtig is, zal deze die koe soms toch voor inseminatie kunnen blijken te hebben aangeboden. Doordat de betreffende veehouder van mening is met een open (guste) koe te maken te hebben, zal soms de geringste springneiging van die koe er al toe leiden dat die veehouder meent dat die betreffende koe tochtig is. Als de inseminator vervolgens bij die koe komt voor het uitvoeren van de inseminatie, zal hem meestal wel blijken dat die koe drachtig is. En in een dergelijk geval dan zonder dat er een inseminatie aan lijkt te zijn vooraf gegaan.

Soortgelijke vergissingen kunnen dus aan de basis liggen van het feit dat zelfbevruchting bij koeien realiteit lijkt te zijn. Als inseminator zal men zijn uiterste best doen om te proberen te voorkomen dat dit soort gevallen zich voordoen. Maar dat wordt hem soms wel erg moeilijk gemaakt. Getuige het feit dat er soms onbedoeld koeien op een en hetzelfde bedrijf voorkomen waarbij in het oor een flap aanwezig is, waarop een werknummer staat vermeld wat volledig gelijk is aan dat van een andere koe op dat bedrijf.

NAWOORD:

Vraagt men zich af in hoeverre zelfbevruchting bij zoogdieren toch nog mogelijk zou kunnen zijn? Dan kan daar op worden geantwoord dat dit in een laboratorium-setting beslist wel mogelijk is. Dat is gebleken aan de Landbouwuniversiteit van Tokio. Onderzoeker Tomohiro Kono heeft dat althans, samen met een aantal collega's voorelkaar gekregen. Het bleek voor hem zelfs 'a peace of cake' te zijn. Tenminste bij muizen! Hij hoefde daarvoor slechts één enkele gen uit te gaan zetten. Maar diegene die mocht denken dat dit dan ook bij mensen zou kunnen worden gedaan, moet daarin worden teleurgsteld. Daarvoor zijn de ethische bezwaren veel te groot.

Wilt u meer informatie over rundvee-inseminatie en de vruchtbaarheidsproblematiek? Klik dan HIER voor het openen van de site www.ybema.org