Wat te doen als de ingang tot de vagina is versperd?

Het uitvoeren van een inseminatie is niet altijd even zinvol. Soms is de koe niet in oestrus, soms is zij ziek, soms heeft zij een plaatselijke ontsteking. Er kan van alles aan de hand zijn waardoor haar vruchtbaarheid slecht, ofwel nihil is. Maar soms is ook de technische uitvoering van een inseminatie bij een rund in het geheel niet mogelijk, of niet zondermeer mogelijk. En niet iedere koe is in het "rijke" bezit van een baarmoeder.

Inseminatoren worden door veehouders vanzelfsprekend ook weleens "op de hak genomen". Als inseminator ontdekt men dan bij het ter inseminatie aangeboden rund een bekken zonder baarmoeder. Voor de veehouders betekent dat over algemeen een financiële strop. Een dergelijke koe is niet normaal vruchtbaar. En als inseminator zal men op dat moment al gaan overdenken hoe men deze tegenvaller het beste aan de veehouder kan verwoorden.

De eerste handeling die een inseminator bij een koe pleegt uit te voeren, is het palperen van de uterus. Vervolgens zal men, indien nodig de ovaria gaan palperen, of anders de cervix gaan beetpakken en in stelling brengen. Pas daarna richt men dan de volle aandacht op de vulva van de koe. Soms ontdekt men dan in de anogenitale streek, een perineum zonder aangrenzende vulva. Men zal dan allicht de veehouder ietwat bevreemdend gaan aankijken, om te ontdekken dat men er door de veehouder is tussen genomen. De veehouder zal vanzelfsprekend veel schik aan deze situatie beleven. Want hij heeft de inseminator dan moedwillig niet een koe, maar een stier ter inseminatie aangeboden. Die "domme" inseminator toch.........Maar goed......Die inseminatie gaat dan niet door. Hoe goed men als inseminator ook zijn best wil doen, de penetratie van het dier zal dan niet slagen. Het zij zo......!

Bij grote uitzondering doet zich eveneens een bevreemdende situatie voor als men een vulva aantreft die niet, of niet volledig is ontwikkeld. Deze fenomenen worden respectievelijk agenesie, en aplasie, van de vulva genoemd. In een dergelijk geval is er soms alleen sprake van adhesie van de labiae minora. En als dat het geval is, kan een veterinair bij die functiestoornis soms met behulp van een set pelottes uitkomst bieden. Voor een inseminator is het dan ook zaak om in een dergelijke situatie de veehouder te adviseren om een consult van de dierenarts voor dat dier aan te vragen.

Nog een andere, vergelijkbare situatie van bevreemding, doet zich voor wanneer men bij een poging tot inseminatie van een koe, niet met de inseminatiepistolet in de vagina van de koe blijkt te kunnen binnendringen. De penetratie van de vagina lukt dan niet. Althans niet zondermeer. Op de plaats van het urogenitale diafragma, tussen het vestibulum en de vagina in, blijkt de toegang tot de vagina daar dan soms door het omliggende weefsel circulair te zijn ingesnoerd.

Maar veel vaker blijkt er zich daar dan een intact en te sterk ontwikkeld hymen (maagdenvlies) te bevinden. Een zogenaamd hymen persistens, een persisterend hymen dus. Het hymen is in feite een plooi welke zich ter plaatse in het slijmvlies heeft gevormd. Dit hymen belemmert dan de toegang tot de vagina. Normaliter verdwijnt het hymen bij koeien spontaan. Maar in zulke gevallen is dat dus niet gebeurd. Een hymen persistens sluit de vagina niet altijd in volledige mate af. Vaak vindt men nog wel een gaatje in het hymen waardoor men met de pistolet naar binnen kan komen. Een dergelijk gaatje zit dan meestal dorsaal in het hymen. Dus dichtbij de staartinplant van de koe. Dit is in tegenstelling tot wat men mogelijkerwijs verwacht. Zoekt men op de normale plaats toegang tot de vagina van de koe, dan zal men dat in een dergelijk geval meestal niet vinden. Door het gaatje in het hymen kan de inseminatie op de normale wijze plaatsvinden. Tenminste voorzover voor het overige sprake is van een normaal geslachtsapparaat bij de betreffende koe. Is er geen normaal geslachtsapparaat bij de koe aanwezig, dan zal men het hymen beslist niet moeten defloreren. Want bij het ontbreken van een normaal geslachtsapparaat is er vaak sprake van een open verbinding naar de buikholte van de koe. Na kunstmatige inseminatie, of na natuurlijke dekking, kan dat leiden tot een fataal verlopende peritonitis.

De sterkte van het hymen is ook erg verschillend. Soms is veterinaire hulp nodig om een te strak hymen te klieven. Dit heeft echter alleen zin voorzover sprake is van een normale cervix, een normale uterus en normale ovaria. Veterinaire hulp is zeker nodig wanneer er sprake is van een "hymen imperforatum". Een dergelijke hymen sluit de vagina van de koe namelijk naar distaal volledig af. En dat is voor het dier geen prettige situatie. De afscheidingsproducten van het geslachtsapparaat van de koe hopen zich in een dergelijke situatie, craniaal van het hymen, op in de vagina van de koe. Bij palpatie van de vagina vanuit het rectum van de koe, wordt men dan een cysteuze, pral gespannen zwelling van de vagina gewaar. En men zal daar fluctuatie kunnen waarnemen. En bij visuele inspectie van het hymen zal het opvallen dat dit enigszins bombeert. Het bloed en het cervixslijm, welke door het geslachtsapparaat van de koe zijn afgescheiden, hebben zich daar dan bolvormig gecollecteerd als een haematocolpos. Vanwege het volledig gesloten hymen heeft dat vocht niet naar buiten kunnen aflopen. Deze pinken bloeden dus niet zichtbaar af. Toch kan men om een andere reden bloed van een dergelijke pink zien afkomen. Op de aanhechtingsplaats van het hymen zal het rund bij een poging tot geforceerde penetratie namelijk vrij hevig kunnen gaan bloeden. Voor de koe is een dergelijke geforceerde penetratie pijnlijk. Bij een niet-geperforeerd hymen is er ook sprake van een ontsteking in het geslachtsapparaat van de koe. Om deze redenen is het verstandig om het incideren van een dergelijk hymen door een veterinair te laten uitvoeren.

Wilt u meer informatie over rundvee-inseminatie en de vruchtbaarheidsproblematiek? Klik dan HIER voor het openen van de site www.ybema.org